Аз ин щиыат ыазрати Имом (р) гуфт, ки “Алимону ицрорун ва тасдицун” дар давоми суханаш бил м;ъману биыиро илова накард. Зеро ицрор ба забон шарти ищрои аыкоми дин аст дар дунё ва тасдици цалб як амри ботинист. Пас барои амри ботин| зарур аст аломати зоыир|. Шахсе тасдиц ба цалб дорад, аммо ицрор ба забон надорад ; назди {удованд маълум аст, на ин назди шаръи шариф.

   Ва шахсе тасдиц ба дил надорад, вале ицрор ба забон дорад мисли мунофицон аст. Баръакси гуфтаи боло назди шаръи шариф цабул аст, аммо назди Худованд цабул нест (ниг. сураи “Мущодала” ояти 22, сураи “Наыл” ояти 106, сураи “Ыущурот” ояти 14).

   Ба ривояти ыадиси Расулуллоы (с)  аз Тирмиз|, Насо|, ибни Моща ва дигарон ба мо расида, ки вацте Усома касеро кушт, он шахс калима арза мекард. Чун хабар ба Расулуллоы (с) расид, аз Усома пурсид, ки "чаро ; калима арза карду вайро кушт|?” Усома гуфт:Вай аз тарс калимаро ба забон овард.Расулуллоы гуфт:” Оё шикофта дили вайро дид|, ки дур;ь мегуфт ё рост?”Бинобар ин шариъат ба зоыир менигарад.  

Ва имону аылисссамавати вал арзи ло язиду вало янцусу мин щиыатил м;ъману биыи ва язиду ва янцусу мин щиыатил яцини ват тасдици.

Ва имони аыли самовот аз малоика ва аыли щаннат ва замин ва анбиё ва щамиъи м;ъминин аз нак;корону бадкорон на зиёд мешавад ва на кам аз р;и м;ъману биыи (он чизе, ки имон оварданд ба ыамончиз зарур аст). Ва зиёду кам мешавад аз щиыати яцину тасдиц.

  Зеро тасдиц мувофици таыциц| набошад дар мацоми гумон щой мегирад.  Дар мацоми  эътицод  гумон  фоидарасон  нест.  Чунки Аллоы таъоло мег;яд:”Гумон аз ыац чизеро беыощат гардонида наметавонад”. Дар ыацицат аз ыайсияти асли тасдиц имон зиёд ва  кам намегардад. Ыама баробар аст. Баъди тасдицу ицрор боз яцину тасдици айн| лозим аст. Дар ин мартаба инсоныо гуногунанд ва аз ин щиыат имонашон зиёду кам мешавад. Масалан баъзе инсоныо “м;ъманубиыи”-ро ыаццуляцин тасдиц мекунанд, баъзе дигар ба таври “ъайналяцин”тасдиц месозанд. Оныо дар дин комил шудану динро комил карданашон ба ыам баробар нестанд. Чунончи ыазрати Иброыим ъалайыиссалом гуфт: ”Ай Парвардигор маро бинмой, ки чи гуна мурдаро зинда мегардон|”. Худованд ба ; гуфт: Оё бовар надор| ба ин?” Ыазрати Иброыим ъалайыиссалом гуфт: «Бовар дорам, аммо мехоыам дилам ором бигирад».

  Агар мардум ыама соыиби дарахти имонанд, вале он дарахт аз р;и баргу мева, обу п;ст, маьзу ранг, б;ю таъм ва навдаю шоха ва дигар щиыат як хел ва ба ыам баробар нест. Аз ин хотир мо гуфта наметавонем, ки имони мо мисли имони ыазрати Аб; Бакр разияллоыу ъаныу аст. Ва низ ба таври цатъ| медонем, ки имони кулли уммат мисли имони ыазрати Паьамбар саллаллоыу ъалайыи васаллам нест. Зеро ыещ кас дар яцин, вицор, субот, ирфон ва ьайра ба Паёмбарамон саллаллоыу ъалайыи васаллам баробар шуда наметавонад.
 

  Ыазрати имом Муыаммад разияллоыу ъаныу гуфта, ки ман макр;ы меыисобам агар г;ям, ки имони ман мисли имони ыазрати Щабраил ъалайыиссалом аст. Ва аммо баробар| дар имон ба ин тарз сурат бигирад, ки биг;й имон овардам ба ончи ки имон овард ыазрати Щабраил ъалайыиссалом. Чаро ки имони мо аз ягон щиыат дар ибтидои амал ва чи дар интиыои амал монанди имони ыазрати Щабраил ъалайыиссалом шуда наметавонад.
 

  Хулоса зиёд ва кам шудани имон ба эътибори цувват ва заъиф яцин доштани инсон вобаста аст. Тоъату ибодат бошад ин самараи имон аст ва натищаи яцин кардани инсон умури шаръиро ва нурон| сохтани дил бо нури ирфонии Аллоы таъоло аст. Бар хилофи гуноы, ки дилро сиёы ва муыаббати Худоро заъиф месозад.
 

  Дар исён доим будан мумкин аст, ки инсонро ба зулумоти куфр бикашад. Зеро такрори гуноыи саьира инсонро ба с;и гуноыи кабира мекашад ва кабира ба с;и куфр. Ыамин аст муцтазои мазыаби аыли суннат вал щамоъат.
Аз Худо талаб дорем офият ва ыусни хотимаро.
 

Вал муъминуна муставуна фил имони ваттавыиди мутафаззилуна фил аъмоли.
 

  Ва щамоъати м;ъминыо ыама дар асли имону тавыид баробаранд. Аммо дар амал бошад аз ыамдигар фарц доранд. Дар ин що ыазрати Имом имону тавыидро пай дар пай зикр кардааст. Зеро куфр бо ыамроыи имон мисли к;р бо ыамроыи бино аст. Албатта он имон эътибор дорад, ки ыамроыаш тавыид бошад.
Агар имон бошаду тавыид набошад, ё ки тавыид бошаду олуда ба чизыои мамн;ъ ба мисли фикру хаёлыои ношоям дар тоъату ибодат, ингуна имон ыам суде надорад. Ин бо он монанд аст, ки нури чашми инсон кам мегардад, албатта п;шида нест, ки чашми камнур мисли чашми солиму пурнур намебинад. Имон ва тавыиди олуда ба шубыаву гумону дудилаг| низ ыамин тавр аст.
 

  Аз ин хотир ыещ кас гуфта наметавонад, ки имони ман мисли имони ыазрати Щабраил ъалайыиссалом аст. Балки тавре дар боло гуфтем метавонад биг;яд, ки имон овардам ба ончи ки ыазрати Щабраил ъалайыиссалом имон овардааст. Ыамчунин гуфтан щоиз нест,ки имони ман мисли имони ыазрати Аб; Бакр ё Умар (Худованд аз он ду роз| бод) ё щамиъи анбиё (бар ыамаи оныо салоту салавот) аст. Масалан:ыама дар гуфтани калимаи тавыид баробаранд, аммо дар баыра бурдан аз нури имон дар як мартаба царор надоранд. Нури калимаи тавыид дар дили аылуллоы чунон маъво гирифта, ки чигунагии онро таныо Худованд медонад. Дар баъзе мисли шамс (офтоб), дар баъзе мисли моы, дар баъзе мисли ахтари рахшон, дар баъзе дигар монанди машъали бузург ва дар баъзе чун чароьи хира ва монанди иныо царор дорад.

  Албатта Аллоы таъоло оташи д;захро барои касе, ки “Ла илаыа иллаллоы” гуфта бо ибрози ин калима ризои Парвардигорро таманно кардааст, ыаром ыукм фармуда. Ва дар ыадиси баъд омада, ки дохил намешавад норро г;яндаи “Ла илаыа иллаллоы”. Ва монанди ин ыадисыо бисёранд.
 

  Мардум дар фаыми ин ыадисыо ба мушкил| дучор омадаанд. Баъзеыо гумон карданд, ки ыадисыои мазкура мансуханд (яъне амал ба оныо манъ шуда) ва баъзе дигар ацида карданд, ки оныо пеш аз омадани амру наый ворид шудаанд. Аммо гур;ыи дигар чунин ыукм бароварда, ки г;яндаи калима бо мушрикону кофирон дар як що царор намегиранд. Шориыыое гуфтанд, ки бинобар итлоц ин ыадисыо гуфта намешавад. Зеро далелыои бисёр мавщуд аст, ки м;ъминони гунаыкорро дидани нор ногузир аст. Таныо баъд аз шафоати шафоаткунандагон ба розигии Аллоы таъоло аз нор нащот меёбанд.
 

  Ыадиси Расулуллоы саллаллоыу ъалайыи васалламро уламои киром чунин таъвил кардаанд:Ин дар ыацци шахсе гуфта шудааст, ки калимаи тавыидро ба забон ронда онро ба амали солеы зинат бахшида бошад. Ё ки ба тамоми сидц ва цатъияти том гуфта бошаду филыол щон дода бошад. Ё муцтазои калимаро ьолиб оварда бошад.
Зеро, ки инсони муваыыид амал мекунад ба тоат ва аз маъсият парыез месозад. Ё мурод аз ыаром гардонидани оташ ин буда, ки бо доштани ин калима, дар оташ нигоы доштанаш доим| ыаром аст.

  Агар ба зоыири ин ыадис амал кунем, пас нуфуси оятыое, ки барои фароиз ва ыудудро ч| ыукм мекунем? Хулоса ин аст, ки дар асли имон м;ъминон баробаранд ва дар амал бо ыам баробар набуда, тафовут доранд. Чаро ки ыазрати Имом (р) мег;янд, ки амал ьайри имон аст ва имон ыам дар навбати худ ьайри амал аст.
 

  Ба далоиле дар бисёр вацт амал аз м;ъмин бардошта мешавад. Вале гуфтан нашояд, ки ыамзамон дар ин вацт имон ыам аз ; бардошта мегардад. Барои дарки ин нуцта чунин мисол меорем : Дар ыангоми ыайз дидан барои занон гузоридани намоз ва гирифтани р;за манъ аст. Яъне баъзе ибодатро тарк месозанд. Вале имони иныо дар оныо боц| мемонад. Гуфтан щоиз нест, ки бо бардоштани амал аз оныо имон ыам бардошта мешавад. Соыиби шариат занро гуфта, ки р;заро дар айёми ыайз тарк кун, баъд онро цазо медор| ва ;ро нагуфта, ки тарк соз имонро баъд цазоияшро медор|. Дуруст аст биг;ем, ки фациру камбаьалро закот додан нест, вале гуфта наметавонем ки фацирро имон нест. Хулосаи гуфтаи боло бар цавли аыли суннат вал щамоъат амал ьайри имон аст. Амал на щузъе аз имон ва на рукне аз рукныои имон аст.
Чунон ки дар ояти карима омадааст, “Омину ва ъамилу”(сураи “Шуъаро”ояти 227) имон биёред ва амал кунед, чунки амал самараи имон аст. Валлоыу аълам биссавоб.