Аммаз зотияту фал ыаёту вал цудрату вал ъилму вал калому вас самъу вал басару вал иродату.

Аммо исмыои сифатыои зотии Худованд ”ыаёт, цудрат, илм, калом, самъ (шунаво),  басар (бино)  ва ирода аст”.

   Ыаёт :- сифати \ таъоло буда ба маънои зинда будан аст. Зинда будани Худованд на чун зинда будани инсоныо, балки сифати азалии хоси Худои таоълост.

   Цудрат :- Аллоы таъоло ба ыама чиз цодир асту тавоно ва цудрати \ сифати азалии вай аст аз азал. Аллоы таъоло оламро ыаст кард халцро офарид ва ба оныо ыаёт бахшид ва цудрату ризц дод.

   Илм :- ва дигар сифати зотии \ таъоло илм аст ва ин сифати азалии \ст. Ба ыама мавщудот олиму доност аз илми \ як зарра ыам пиныон намемонад, ыама пеши \ ошкор аст. Ыама ошкору ниыонро илми \ фаро гирифтааст, хоы щузъиёт бошад, хоы куллиёт. Оятыои 14-уми сураи “Мулк” ва 59-ум ва 60-уми сураи “Анъом”, 23-юми сураи “Анфол” ва боз чандин ояти дигари Цуръон далели гуфтаи болост. Ыамчунин раддияест ба ацидаи рофизиыо ва цадарияыо, ки мег;янд: Худованд пеш аз халцу эщод шайъро (чизро)  намедонист.

   Калом :- дигар сифати зотии \ таъоло калом аст, калом ба маънои суханкунанда меояд ва ин суханкуниест, ки сифати хоси ;ст дар азал. Суханкунии \ таъоло чун суханкунии бандагон бо забону даыону овоз нест, балки тарзест, лоици ;ст (сари ин масъала баъдтар хоыем баргашт) .

   Самъу басар :- ыарду ыам сифати Худованд аст ба маънои шунидан ва дидан. Аллоы таъоло шунаванда ва бинандаи ыама чиз ва ыама кас аст. Ин ду сифати азалии офаридгор аст бе ибтидо ва бе интиыо, ыатто ки ыещ сире махф| барои ; нест ва м;рчаи сиёы дар шаби торик болои хоки сиёы равон аз мадди назараш пиныон нест. Идроки Аллоы таъоло мисли идроки мо бандагон ноцис набуда, балки томму комил аст. Дидану шунидани \ ба тарицаи хаёл, ё ваым, ё таъсири ыавос, ё вусули ыаво мисли инсон нест.  

   Ирода :- ирода низ сифати зотии Худованд аст. Он мисли машият  (хоыиш)  сифати Аллоы таъолост. \ иродакунанда аст бо иродаи цадимаш он чизеро, ки буд ва он чизеро, ки набуд.  

   Дар дунё ва дар охират чизе, ки бошад хурд ё калон, кам ё бисёр, нек ё бад, нафъ ё зарар, нащот ё хусрон, зиёд ё кам, тоъат ё исён, ширин ё талх, имон ё куфрон, ирфон ё нукрон ва дигар чизе,  ки бошад ыама ба иродаи худи ;ст бинобар тацозои ыикматаш. Тацозо ва тацдири халцаш аз ;ст. Ыарчиро хоыад мешавад ва ыарчиро нахоыад, намешавад. Ягон радкунандае иродаи Парвардигорро рад карда наметавонад. Машьули тоъат шудан ё нашудан, аз маъсият дур шудан ё дур нашудан ыама иродаи ;ст. Агар щамиъи халц щамъ шаванд, то ыаракат диыанд як зарраи оламро ва ё боздоранд онро, агар иродаи Аллоы таъоло набошад,  ба мацсад нарасанд.  Ва монанди ин.

Ва аммал фиълияту фаттахлицу ват тарзицу вал иншоу вал ибдоъу вас сунъу ва ьайру золика мин сифотил феъли.

Ва аммо сифоти феълияи \ таъоло халц кардану ризц додану эщод кардану ихтироъ кардану ва изыори сунъ дар маснуъот намудан ва ба щуз ин бисёр аст ыама сифоти феъли он зоти пок аст.

  Эзоы: Чунончи гуфтем сифатыои феълии Аллоы таъоло бешумор аст,  ки дар боло баъзе аз оныоро овардем. Акнун мек;шем баъзе аз оныоро тавзеы диыем:  

  Тахлиц: ба маънои халц кардани ашё аст.

  Тарзиц: ризц додани махлуцот. 

  Иншо: пайдо кардани махлуцот. 

  Ибдоъ: бенамуна ва бенусхаи аввал офаридани махлуцот.  

  Сунъ: ба вущуд овардани махлуцот.

  Сифатыои азал| : назди аыли суннат вал щамоъат 8-то аст ва марщеъи  (бозгашти)  ыамаи сифоти феълия ба с;и “таквин” (ыаст кардани ашё) аст. Саыеы он аст, ки ин исмыои сифот дар маъно бо якдигар наздиканд. Бояд донист, ки чи дар олами малакут ва чи дар олами арвоы ба ьайри Аллоы таъоло ыама ыодис аст. \ таъоло ыамаи оныоро ба сифати тахлиц| ва феъл| ва иншоъу сунъи худ пайдо кардааст. Албатта Худованд инсу щинро ва ыамчунин ризцашонро халц кард ва д;ст дошт, ки цудрату раымату неъмату ыикмати худро зоыир созад ва худро бо сифати щалолу щамолаш муарриф| кунад. Ояти 36-уми сураи “Аззориёт” далели ин гуфтаыост. 

Лам язал ва ло язолу биасмоиыи ва сифотиыи лам яыдус лаыу исмун ва ло сифатун.

Ыамеша буду ва ыамеша мемонад бо исмыояш ва сифатыояш ва пайдо нашавад аз нав мар Аллоы таъолоро на исм ва на сифате. 

  Худованд мавсуф аст ба сифатыои камол ва инчунин мавсуф аст ба сифатыои щалол| ва щамол|. Яъне сифатыои Аллоы таъоло ва исмыои \ азалиянд. Яъне оныо беибтидову беинтиыо абадиянд. Ягон исме ё сифате маыв нагаштааст ва аз нав пайдо нашудааст. Зеро Аллоы таъоло дар вущуди худ комил аст, чи дар зоташ ва чи дар сифатыояш. Агар фарз кардем Аллоы таъолоро сифате пайдо шавад ё сифате аз \ дур шавад, пас чунин бармеояд, ки Аллоы таъоло пеш аз пайдо шудани сифат ноцис будааст ва инчунин агар сифате дур шавад, дар ин сурат ыам ноцис мешавад аз мацоми камоле, ки Аллоы таъоло дорад, ин навъ шудан аз щумлаи номумкин ва маыол аст. Бинобар ин бори дигар таъкид месозем, ки Офаридгори мову шумо ва щумлаи махлуцот бо ыама сифот ва исмыояш азал| ва абад| буда ва сифоту исмыояш низ азалию абадист, маыалли нуцсон дар \ таъоло нест.          

Лам язал ъолиман би ъилмиыи вал ъилму сифатун фил азали.

Ыамеша Аллоы таъоло олим аст бо илмаш ва илм сифати азалии вай аст. Илми \ таъоло цобили зиёдат| ва нуцсон нест.  

Ва цодиран би цудратиыи вал цудрату сифатун фил азали.

Ыамеша Аллоы таъоло цодир аст ба цудрату тавоноии цадимаш ва цудрату тавоноии \ сифати азалии вай аст. 

Ва мутакаллиман би каломиыи вал калому  (нафси)  сифатун фил азали.

Аллоы таъоло ыамеша суханкунанда аст ва сухан гуфтан сифати ;ст дар азал.

Ва холицан би тахлициыи ват тахлицу сифатун фил азали.

Ыамеша Аллоы таъоло холиц аст ва халц кардан сифати вай аст дар азал.

Ва фоъилан би феълиыи вал феълу сифатун фил азали.

Ва Аллоы таоъло фоъил  (кунанда)  аст ва феъл  (кардан)  сифати ;ст дар азал.

Вал фоъилу ыуваллоыу таъоло вал феълу сифатун фил азали вал мафъулу махлуцун ва феълуллоыи таъоло ьайру махлуцин. 

Ва Аллоы таъоло фоъил (кунанда) аст бе шарик дар феълу сунъи ыукмаш ва амраш, ва феъл (кардан)  сифати Аллоы таъолост дар азал. Ва мафъул  (кардашуда)  махлуц аст ва феъли \ таъоло ьайри махлуц аст, зеро худ махлуц нест, пас сифаташ низ махлуц нест.  

   Ыазрати Имоми аъзам (р) дар ин що баъзе сифатыои зот| ва баъзе сифатыои феълии Офаридгорро овардааст, зеро донистани ин сифоти олии ыазрати Кирдукор барои банда кифоя аст. Яъне дар шинохтани инсон холици худро бо сифатыои зикршуда ва ацидаи худошиносиро бо ыамин маълумот мустаыкам бисозад басандааст.  Чаро ки асоси “Фицы” низ аз ыамин иборат аст. Тафсири имону ислом бошад тасдицу ицрор аст ба Худованди таъоло. Инчунин донистани \ таъолоро бо сифатыояш ва исмыояш ва цабули ыукмыои шариати \ низ аз усули дин мебошад. Аз як с; ин ищмолист, аз тарафи дигар вощиб аст бар м;ъминин, ки сифат кунад Худовандро бо сифати субут| ва салб| ва зот| ва феъл|. Агар худ цодир нест ба сифат кардан, пас аз дигар кас бишунавад сифати Аллоы таъолоро,  биг;яд оре, дар чунин шахс имони комил ва исломи асил зоыир аст. Аммо ба шахсе баён карда шавад сифати Офаридгорро ва он кас г;яд, намедонам,  пас ; м;ъмин нест. Дар ин мазмун Имом Муыаммад (р) дар “Щомиеъул кабир” оварда, ки духтараке назди падару модар калон шаваду ба мактаб наравад ва илми тавыидро наом;хта ба балоьат бирасад, пас ;ро ба шавыар бидиыанд чун бар ; имонро сифат карда шавад г;яд, ки намедонам аз шавыари худ щудо гардад.              

Ва сифотуыу фил азали ьайру муыдасатин вало махлуцатин. 

Ва сифатыои \ таъоло ьайри м;ыдас (нав пайдо)  аст ва на махлуц аст.

   Ин  як  таъкид ва  таъйид  аст  барои  донистани  ин  ки  сифоти Аллоы таъоло аз нав пайдо нашудаанд ва барои халц кардани касе махлуц нестанд. Ыамаи он азалию цадимиянд.

Фа ман цола : иннаыо махлуцатун ав муыдасатун ав вацафа  (фиыо)  ав шакка фиыо фаыува кофирун биллоыи таъоло.

Пас шахсе, ки г;яд : албатта сифатыои Аллоы таъоло махлуцанд ё сукут кунад ё шакк орад дар исмыо,  пас он шахс кофир аст ба Худои таборак ва таъоло.  

   Агар шахсе сифоти Аллоы таъолоро азал| наыисобад ё г;яд, ки оныо бе ибтидо нестанд ё нав пайдо шудаанд ё г;яд, ки оныо махлуцанд ё ыещ чиз наг;яд, балки дар бобати оныо сукутро ихтиёр кунаду шакк орад ва наг;яд цабул дорам оныоро,  ки азал| ва абадианд,  пас чунин шахс назди Худованд кофир аст. Зеро банда муваззаф аст, ки ба сифоти Аллоы таъоло шинос бошад, ва оныоро бидонад ва Худоро бо ыамаи он бишиносад.